Ο λύκος

Από πίτα που δεν τρως τι σε μέλει κι αν καεί ή η αγάπη κρατάει για πάντα;

Γιατί...

"Πεινάς;" ρώτησα με συμπόνια.
"Είμαι ο λύκος", μου είπε. "Μπορώ να σε καταπιώ ολόκληρη".

Συζήτηση περί θανάτου

Όταν πεθάνω

Α. «Πάντως, αγάπη μου, όταν πεθάνω, θέλω να με θάψεις με όλες τις τιμές».

Μ. «Δεν θέλεις να σε κάψω μία και καλή;»

Α. «Όχι βέβαια. Θέλω να με πας στη μεγάλη εκκλησία για να με ψάλλουν».

Μ. «Γιατί στη μεγάλη;»

Α. «Διότι, μην ξεχνάς, έχω και μια θέση στην κοινωνία… Θα έρθουν πέντε επίσημα πρόσωπα… Ο Π., ο Κ., ο άλλος Κ… Να βρίσκομαι σε μια εκκλησία της προκοπής».

Μ. «Εντάξει».

Α. «Κι έπειτα θα με πάρεις να με πας στο χωριό. Εκεί θα με θάψεις».

Μ. «Γιατί δεν θέλεις να σε κάψω μία και καλή; Θα σε βάλω πάνω στο τζάκι!»

Α. «΄Απαπαπα! Και να φέρνεις τους εραστές και να βλέπω τι κάνεις, πάνω από το τζάκι; Στο χωριό μου!»

Μ.«Καλά… Στο χωριό σου… Εντάξει».

Ε. «Ρε, παιδιά, τι κουβέντα πιάσατε τώρα; Έχουμε ακόμα τριάντα χρόνια ζωής μπροστά μας!»

Α. «Δηλαδή εσύ δεν έχεις σκεφτεί τι θέλεις;»

Ε. «Έχω πολλά χρόνια ακόμα για να το σκεφτώ».

Α. «Εσύ, φιλαράκο; Τι θέλεις στην κηδεία σου;»

Β. «Εγώ θέλω η γυναίκα μου να με θάψει με μοιρολογίστρες. Να είναι πολλές γυναίκες πάνω μου και να κλαίνε πολύ».

Ν. «Θα σε κάψω, στο λέω!»

Β. «Όχι! Θα με πας στο νεκροταφείο και θα έρχεσαι κάθε βδομάδα να κλαις πάνω μου! Ανελλιπώς!»

«Καλά… Σιγά τότε μην καταλαβαίνεις, τι γίνεται!»

«Θα σε καταραστώ!»

«Τότε κανόνισε να πεθάνω πρώτη!»

Ε. «Δηλαδή; Πώς να το κανονίσει; Να σε πυροβολήσει;»

Γέλια.

Β. «Εσύ τι θες, αγάπη μου; Αν κι εγώ θα πεθάνω πρώτος, είμαι μεγαλύτερος».

Ν. «Να με κάψετε και τέλος. Ούτε νεκροταφεία, ούτε κλάματα, ούτε καντήλια, ούτε τάφους, ούτε τίποτα»

Α. «Έλα, πες μας κι εσύ, Ε. Τι θέλεις; Δεν μπορεί να μην το έχεις σκεφτεί!»

Ε. «Μακάβρια η συζήτηση… Τέλος πάντων. Εγώ δεν θέλω καθόλου κλάματα. Σκέφτομαι να πεθάνω μετά τα ενενήντα. Θα έχω χορτάσει από όλα. Μια Κυριακή θα καλέσω τα παιδιά μου για φαγητό. Θα έρθουν με παιδιά, εγγόνια, μπορεί και δισέγγονα. Θα γεμίσει το σπίτι χαρά και φωνές. Θα φάμε, θα πιούμε κι ύστερα θα πάω να ξεκουραστώ. Και δεν θα ξυπνήσω».

Α. «Στην κηδεία τι θέλεις;»

Ε. «Δεν θέλω κηδεία. Μια τελετή μονάχα. Η αλήθεια είναι, μια τελετή θα την ήθελα, έτσι για την υστεροφημία. Με το κιβούρι μου στο κέντρο μιας αίθουσας, σχεδόν ξεχασμένο, κι εγώ μέσα, εντελώς ακίνητη και νεκρή. Ωστόσο λένε ότι το πνεύμα ζει λίγες μέρες, λίγες ακόμα ώρες πριν ελευθερωθεί εντελώς και απομακρυνθεί από τα εγκόσμια. Εγώ λοιπόν, στο κέντρο πεθαμένη και ξεχασμένη, –δεν με πειράζει– και γύρω μου να τρώνε και να γλεντούν. Σε μια γωνιά θέλω κι ένα ποτηράκι με το τσιπουράκι μου… Να ευχαριστηθώ κι εγώ μαζί με τους άλλους… Κι ορκίζομαι στο Θεό πως θα το δούνε πιωμένο! Με τις μουσικές στο τέρμα, γέλια, αστεία, ούτε μαύρα ρούχα, ούτε τίποτα… δεν αγαπώ τα πένθη, ούτε τα εσωτερικά ούτε τα εξωτερικά. Κι ύστερα από το γλέντι και το φαγοπότι, σκέφτομαι να καώ. Φλόγα στη φλόγα. Μικρά κομματάκια φλεγόμενης στάχτης που θα ανεβαίνουν στον ουρανό».

Μ. «Μα… σε καίνε σε φούρνο».

Ε. «Εγώ θα κρατήσω αυτή την εικόνα. Σαν να καίγομαι στην ύπαιθρο, κάτω από τον ήλιο. Ή κάτω από το φεγγάρι και τα αποκαΐδια μου να λαμπυρίζουν ανεβαίνοντας προς τα πάνω».

Α. «Μετά;»

Ε. «Μετά, η στάχτη μου στη θάλασσα. Έτσι δεν συνηθίζεται; Ή σε μια κορφή βουνού. Το ίδιο μου κάνει. Ίσως… Τώρα που το σκέφτομαι, θα προτιμούσα το βουνό. Στη θάλασσα θα με καταπιούν κατευθείαν τα ψάρια. Θα περνούν πάνω μου παλιόβαρκες με ψαράδες που βρίζουν. Θα με δρασκελίζουν καράβια που θα αφήνουν πίσω τους πετρέλαια κι απόβλητα. Ναι, προτιμώ το βουνό. Να περπατήσουν πάνω στη στάχτη μου πουλιά και ζώα. Να κάνουν έρωτα πάνω μου. Να γεννήσουν επάνω μου. Να τρίψουν τα φτερά τους σπουργίτια, να συρθούν σαλιγκάρια, σαμιαμίδια,  να φυτρώσουν χορτάρια. Ίσως φυτρώσει και δέντρο. Έτσι θα μείνει κάτι πίσω μου, κάτι από μένα: οι στάχτες από τα κόκαλά μου. Ελάχιστα κύτταρα –καμένα, αλλά δεν με πειράζει– από το μυαλό, το δέρμα μου, τα πόδια που με πηγαινόφερναν, το συκώτι, τα μάτια. Ναι,  κάτι θα μείνει. Δεν θα είμαι χωμένη κάτω από το χώμα, δεν θα αναγκαστώ να σκουληκιάσω, δεν θα αναγκάσω τα παιδιά μου να είναι υπεύθυνα για το καθάρισμα του τάφου μου ούτε να αναρωτηθούν στα τρία χρόνια τι θα κάνουν με το κρανίο μου που θα ξεθάψουν, αν θα το βάλουν σε κενοτάφιο ή δεν ξέρω κι εγώ τι. Βουνό. Στο βουνό θέλω να με σκορπίσουν. Αγαπώ τη ζωή. Στο βουνό θα ζήσω λίγο ακόμα. Ίσως κανένα κοκαλάκι μου που θα έχει ξεμείνει από την πυρά να παραμείνει εκεί πέρα, στα ύψη, για πάντα. Ή να το πάρει κανένας αετός για να φτιάξει φωλιά. Ο αετός, ξέρετε φτιάχνει την ασχημότερη φωλιά από όλα τα πετεινά του ουρανού. Αλλά δεν παύει να είναι αετός.

Άσχετο αυτό που είπα μόλις τώρα;»

(Ευτυχία Κοσμαδοπούλου, από τη συλλογή διηγημάτων Αντρικές κουβέντες-Γυναικείες κουβέντες). 

Οι εαυτοί που άφησα πίσω

photo E.Kosmadopoulou

Καμιά φορά σκέφτομαι τους εαυτούς που έχω αφήσει πίσω. 

Το κοριτσάκι των 10 χρονών που φιλοσοφούσε μοναχό του στην αυλή του σχολείου, το κορίτσι που έτρεμε στον πρώτο του έρωτα, τη γυναίκα που περίμενε να ακούσει το πρώτο μωρουδίστικο σκίρτημα στην κοιλιά της, τη γυναίκα που έχει θρηνήσει για έρωτες και θανάτους. 

Όλα αυτά τα πρόσωπα δεν είμαι εγώ πια, έχουν σκορπιστεί και ξεμακρύνει τόσο, που τα βλέπω και με βλέπουν σαν ξένη. 

Ωστόσο, μου περνά η σκέψη μερικές φορές, ότι αυτά μου τα πρόσωπα, βρίσκονται εν ζωή σε κάποια παράλληλα σύμπαντα, απλά εγώ δεν διαθέτω τις ικανότητες να τα επισκεφτώ. 

Κι ίσως αυτός να είναι ο λόγος που δυσκολεύομαι να με φτιάξω ολόκληρη.  

Αντώνης Μπουντούρης

Αντώνης Μπουντούρης  

  

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ

Το φρεσκοβαμμένο κιγκλίδωμα

χωρίζει τον ιερέα από το ποίμνιο.

Το διαλυμένο οδόφραγμα 

θα ενώσει ξανά 

πιστούς και απίστους.

ΕΥΧΟΛΟΓΙΟ

Να μεγαλώνουν οι στεριές 

και να γυαλίζει

τ' ολοκαίνουργιο υνί

στ'  αλέτρι.

να βουλιάζουν πιο βαθιά 

οι θάλασσες 

για να μυρίσει χώμα.

Το φρεσκοβαμμένο κηγκλίδωμα
χωρίζει τον ιερέα απο το ποίμνιο.

Το διαλυμένο οδόφραγμα
θα ενώσει ξανά
πιστούς κι απίστους.

για να μυρίσει χώμα.ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ΦΑΤΝΗ

Να μεγαλώνουν οι στεριές
Και να γυαλίζει τ ΄ ολοκαίνουργιο υνί
στ΄αλέτρι.

Να βουλιάζουν πιο βαθιά
οι θάλασσες

καλύτερα που θ’απουσιάζουμΆοπλες φάλαγγες καταναλωτών 
να συλλαβίζουν παρακμή. 

Μπροστά μας πηχτό ουρλιαχτό
κατάχαμα πεσμένο.
Λιτανικός σταυρός
στο χώμα αφημένος.
Συνωστισμός.

Άφωνες ψυχές στο δρόμο

νάχουν το ύφος λιπαρό και

τίποτα να μην εκθρονίζεται

τα χρόνια των γιορτών.

Στην ξηρασία των επόμενων γενεών

καλύτερα που θ'  απουσιάζουμε.

Αοπλες φάλαγγες καταναλωτών
να συλλαβίζουν παρακμή.

Μπροστά μας πηχτό ουρλιαχτό
κατάχαμα πεσμένο.

Λιτανικός σταυρός
στο χώμα αφημένος.

Συνωστισμός

Αφωνες ψυχές στο δρόμο
νάχουν το ύφος λιπαρό και
τίποτα να μην εκθρονίζεται
τα χρόνια των γιορτών.
Στην ξηρασία των επόμενων γενεώνΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

 

                                     άπαντες απόντες από τους παντοτινούς-για ποιόν κόβω το ψωμί;

 

 

 

                                      Και γύρω παιδικές λαλιές

 

                                      και χιόνια στα τριγύρω

 

 

                                       Μέσα στις χελιδονοφωλιές

 

                                       φυτεύτηκε κρανίο

 

                                  

                                       Του άδειου τοπίου ο καημός.

 

 

                                       Στη κορυφή μιά λήκυθος

 

                                       και μέσα της εγώ.

 

 

                                                      ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ

 

                                                                    Ι

 

                                        Καλύτερα θύματα της φαντασίας μας

 

                                        παρά χαφιέδες που συνάζουν βιός.

 

                                                                    ΙΙ

 

                                          Κρίνα χωρίς άμμο.

 

                                           Μαρμαρόπλακες ανωνύμων.

 

                                           Παρ΄όλα αυτά

 

                                           Ενωμένοι κατάστηθα

 

                                           σε ένα χρέος.

 

 

                                            Όλοι δεσμοφύλακες ανέμων.

 ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗΣ

 

                                                                     

ΑΝΤΩΝΗΣΟ Αντώνης Μπουντούρης είναι ποιητής. Γεννήθηκε στη Σύρο και ζει στην Αθήνα. 

• 1985 Αναλαμπές, ποίηση 
• 1988 Γράμμα σ’ έναν Κούρδο, ποίηση (μεταφρασμένο στα τουρκικά και αραβικά).
•  2017 Η αλλαξιά της θάλασσας, ποίηση εκδ. «Πανοπτικόν». 

Η ποιητική συλλογή του Αντώνη Μπουντούρη με τίτλο «Η Αλλαξιά της Θάλασσας»  εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2017 από τις εκδόσεις « Πανοπτικόν» ( www.panoptikon.gr)Η ποιητική συλλογή του Αντώνη Μπουντούρη με τίτλο «Η Αλλαξιά της Θάλασσας»  εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2017 από τις εκδόσεις « Πανοπτικόν» ( www.panoptikon.gr)

Η συλλογή αποτελείται από  78 σελίδες , τυπώθηκε σε 500 αντίτυπα και διατίθεται σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αθήνας.

Ο Αντώνης Μπουντούρης γεννήθηκε τον Νοέμβρη του 1960 στην Ερμούπολη της Σύρου. Κατοικεί μόνιμα στην Αθήνα.

Ο ίδιος έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή « Αναλαμπές» (1985) και τη συλλογή με τίτλο « Γράμμα σ  έναν Κούρδο» (1998) στην Τουρκική και Αραβική γλώσσα.

Η συλλογή αποτελείται από  78 σελίδες , τυπώθηκε σε 500 αντίτυπα και διατίθεται σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αθήνας.

Ο Αντώνης Μπουντούρης γεννήθηκε τον Νοέμβρη του 1960 στην Ερμούπολη της Σύρου. Κατοικεί μόνιμα στην Αθήνα.

Ο ίδιος έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή « Αναλαμπές» (1985) και τη συλλογή με τίτλο « Γράμμα σ  έναν Κούρδο» (1998) στην Τουρκική και Αραβική γλώσσα.

Αοπλες φάλαγγες καταναλωτών
να συλλαβίζουν παρακμή.

Μπροστά μας πηχτό ουρλιαχτό
κατάχαμα πεσμένο.

Λιτανικός σταυρός
στο χώμα αφημένος.

Συνωστισμός

Αφωνες ψυχές στο δρόμο
νάχουν το ύφος λιπαρό και
τίποτα να μην εκθρονίζεται
τα χρόνια των γιορτών.
Στην ξηρασία των επόμενων γενεών
καλύτερα που θ’απουσιάζουμε.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗΣ

Το φρεσκοβαμμένο κηγκλίδωμα
χωρίζει τον ιερέα απο το ποίμνιο.

Το διαλυμένο οδόφραγμα
θα ενώσει ξανά
πιστούς κι απίστους.

Να μεγαλώνουν οι στεριές
Και να γυαλίζει τ ΄ ολοκαίνουργιο υνί
στ΄αλέτρι.

Να βουλιάζουν πιο βαθιά
οι θάλασσες
για να μυρίσει χώμα.

Αοπλες φάλαγγες καταναλωτών
να συλλαβίζουν παρακμή.

Μπροστά μας πηχτό ουρλιαχτό
κατάχαμα πεσμένο.

Λιτανικός σταυρός
στο χώμα αφημένος.

Συνωστισμός

Αφωνες ψυχές στο δρόμο
νάχουν το ύφος λιπαρό και
τίποτα να μην εκθρονίζεται
τα χρόνια των γιορτών.
Στην ξηρασία των επόμενων γενεών
καλύτερα που θ’απουσιάζουμε.

                                   

Ανοίγεις, λουλούδι μου

Ανοίγεις λουλούδι μου

Ανοίγεις λουλούδι μου, 
κάκτε μου εσύ,
δάσος μου από πυρωμένα φύλλα
ανοίγεις σαν βρέχει
και σαν λιάζεσαι
ανοίγεις σε κάθε καιρό

κι εγώ 
ο τυφλός ερημίτης 
σε εμπιστεύομαι 

εγώ 
ο ανένταχτος οπαδός
σ'  ακολουθάω
γιατί ανθίζεις ακόμα και στο σταυρό
γιατί καμιά θρησκεία
δεν καταφέρνει να σ'  εμποδίσει 
κανένα σιωπηλό παράπονο ή ειρωνικό μειδίαμα
δεν σταματά τη διαδρομή σου, 

τρέχεις, 
τρέχεις κρουνέ μου χρωματιστέ
μοσχοβολάς αγαπητή συντροφιά μου.

Κανείς 
δεν ξέρει 
τι 
σε ποτίζει.

Ε.Κ.

Ολλανδία θλιμένη

Ολλανδία θλιμμένη

φωτογραφία: Ε. Κοσμαδοπούλου

1. Amsterdam, Oss, Lunetten, Leerdam, Leerbroek, Hoograven, Maastricht, Utrecht, Overvecht, ατέλειωτο ταξίδι κάτω από τη συννεφιά, μέσα στην ομίχλη, μέσα από φίλους και άλλους, εδώ φιλιούνται τρεις φορές άμα σμίγουν, εδώ όλα σχηματίζουν ένα τείχος που βασίζεται στην απόσταση, εδώ η ζυγαριά κατεβαίνει απ' το αραχνιασμένο ράφι. Μετράς τι έδωσα τι πήρα, ντροπή ο υπολογισμός, σκέφτεσαι, ωστόσο για ποιο λόγο την κατέβασες απ' το ράφι, μωρό μου, αφού ήξερες από πριν ότι θα σε πληγώσει το αποτέλεσμα... Ολλανδία θλιμμένη, Ολλανδία με τον Floris, τον Niel, τον Ιορδάνη, την Εύη, τη Λαμπρινή, την κυρία Γεωργία, τις Σοφίες, την Κούλα και τον Γρήγορη με τις ιστορίες του από τη Σαμοθράκη, τον Φώτη που κέρασε το πιο λουκούλλειο γεύμα στο Leerdam, τη βόλτα στο Οss που στο κινέζικο γεμίσαμε τα πιάτα μας τέσσερις φορές... Μακρύ το κείμενο, κι ας βαριέμαι τα κείμενα τα μακριά, πίνω τον καφέ μου στην υγειά του ψιλόβροχου που σήμερα, ταμάμ, μου ταιριάζει... Να είστε καλά...

2. Εδώ δεν έρχονται ποτέ μόνοι τους. Ίσως μονάχα τον πρώτο καιρό μέχρι να σιγουρέψουνε ότι τα πόδια τους πατάνε καλά. Ύστερα φέρνουνε μαζί τις μανάδες τους, τα μικρά παιδιά τους, τους σκύλους που αγαπάνε, δηλαδή όλα. Δηλαδή με τα ίδια τα χέρια τους ξεσηκώνουν τις ρίζες από το χώμα της γέννας και τις ανεβάζουν στο αεροπλάνο προσεκτικά για να μπορούν να ριζώσουν στην άλλη χώρα. Για τα κλαδιά - παιδιά δεν γίνεται λόγος. Αυτά είναι υποχρεωμένα να ακολουθούν. Έτσι, στη θλιμμένη Ολλανδία, ο Γρηγόρης έφτασε από τη Σαμοθράκη του όταν ήταν 25 χρονών. Αυτόν τον έδιωξε από τη χώρα του η αγάπη. Η αγάπη μπορεί να σε διώξει από παντού. Αντίθετα την κυρα-Γεωργία την έδιωξε το μίσος κι ο φόβος. Και το μίσος από παντού σε διώχνει. Κι ο φόβος το ίδιο. Πενήντα χρόνια στην Ολλανδία ο Γρηγόρης. Κοντά τριάντα η Γεωργία. Οι ρίζες έπιασαν. Παιδιά κι εγγόνια-κλαδιά- φυλλώματα γεννήσανε, κι ίσως ν' ανθίσανε κιόλας. 
Να ξεχνάς... Μονάχα αυτό δεν κατάφεραν. Εκείνος ακόμα δακρύζει όταν μιλά για τη χαμένη αγάπη. Εκείνης το μάτι γυαλίζει από τις κακές θύμησες. Παιδιά κι εγγόνια με σπαστή προφορά, τρεις αναγκαστικά γλώσσες, ελληνικά, ολλανδικά και αγγλικά επειδή δεν είναι οι μόνοι που μετανάστευσαν, επειδή τις ρίζες τους πήρανε και Τούρκοι, και Άραβες, και Ρώσοι και Αλβανοί και Πολωνοί και όσοι δεν άντεξαν τα δύσκολα κάθε καρδιάς ή κάθε πατρίδας. 
Έτσι, η θλιμμένη Ολλανδία, Γερμανία, Καναδάς, Ελλάδα ή σε όποια χώρα αναμιγνύονται οι πληθυσμοί, γίνεται η χώρα που διαλέγεις κι όχι αυτή που σε διάλεξε. 
Κι όλες αυτές οι χώρες είναι θλιμμένες. Γιατί η νοσταλγία είναι κάτι που το κουβαλάει μέσα του ο άνθρωπος. Γιατί η νοσταλγία η άτιμη έχει ένα ελάττωμα που πονάει αλλά που δεν μπορείς να το διώξεις: δεν ξεκολλάει από τις ρίζες.  

φωτογραφία: Ε. Κοσμαδοπούλου

Λάθος εκπαίδευση

Εκπαιδεύουμε τα παιδιά σαν να έχουν μόνο αριστερό ημισφαίριο εγκεφάλου

Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες ο ανθρώπινος εγκέφαλος χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια τα οποία όμως επικοινωνούν διαρκώς μεταξύ τους: Tο αριστερό ημισφαίριο των γνώσεων και της λογικής και το δεξιό ημισφαίριο των συναισθημάτων, της φαντασίας και της δημιουργικότητας.Εμείς οι άνθρωποι έχουμε συνηθίσει να δίνουμε άλλο όνομα στο δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για συναισθήματά μας: το ονομάζουμε «καρδιά».Αναρωτιέμαι λοιπόν, μήπως τελικά εκπαιδεύουμε τα παιδιά ξεχνώντας ότι έχουν και «καρδιά» που διψάει όχι μόνο για γνώσεις και πληροφορίες αλλά και για συναισθήματα;Το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει μια τέτοια στοχοθεσία ώστε να προσφέρει στα παιδιά σχεδόν αποκλειστικά ακαδημαϊκή παιδεία. Δηλαδή έχει σκοπό τη μετάδοση πληροφοριών και γνώσεων -ομολογουμένως σημαντικών. Αυτή είναι φανερή φύση της εκπαίδευσης. Τι γίνεται όμως με την αθέατη φύση της, τα συναισθήματα;Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να διδαχθεί;Είναι το σχολείο ο κατάλληλος χώρος για να καλλιεργηθούν τα συναισθήματα των παιδιών;Η βελτίωση της συναισθηματικής ικανότητας των παιδιών δεν φαίνεται να κατέχει περίοπτη θέση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Σχεδόν αγνοείται και αυτό είναι εντυπωσιακό αν σκεφτούμε ότι ο ρόλος του σχολείου δεν είναι μόνο να παρέχει γνώσεις αλλά και να διαμορφώσει συμπεριφορές, να κοινωνικοποιήσει και να προσφέρει ολιστική ωριμότητα στα παιδιά.Ας αναρωτηθούμε για παράδειγμα τι μπορεί να φανεί πιο χρήσιμο στη ζωή ενός ενήλικα: Tο να ξέρει να λύνει δύσκολα μαθηματικά προβλήματα, να εκφράζει ένα φυσικό νόμο ή να μπορεί να ελέγχει το θυμό του, τις παρορμήσεις του, να είναι κοινωνικός και να μπορεί να κερδίζει την εμπιστοσύνη των άλλων;Μην ξεχνάμε ότι η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού συμβαίνει κυρίως κατά τη διάρκεια της παιδικής και της εφηβικής του ηλικίας που διαμορφώνεται η προσωπικότητα δηλαδή τα χρόνια που του παρέχεται πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επίσης να μην παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι τα παιδιά και οι έφηβοι περνούν πολύ μεγάλο μέρος της ημέρας στο σχολείο.Οι βαθμοί ενός μαθητή μπορεί να μας πληροφορούν για την νοητική ανάπτυξή του, αλλά δεν μας δίνουν κανένα στοιχείο για την συναισθηματική του ανάπτυξη. Ωστόσο για να είναι ψυχικά υγιής ένας άνθρωπος πρέπει έχει ισορροπία μεταξύ της νοητικής και της συναισθηματικής ανάπτυξής του.

Η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ)

Το 1995 ο πολύ γνωστός ψυχολόγος και συγγραφέας Daniel Goleman θεμελίωσε την έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης EQ ( Emotional Quotient). Μέχρι τότε κυριαρχούσε η έννοια της λογικής νοημοσύνης IQ (Intelligence Quotient).Η συναισθηματική νοημοσύνη EQ αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να κατανοεί τα συναισθήματα, τόσο τα δικά του όσο και των άλλων, και να τα χειρίζεται αποτελεσματικά. Το EQ είναι ο πιο ποιοτικός δείκτης των σχέσεων με τους άλλους. Επίσης το EQ είναι επίκτητο και καλλιεργείται καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, κυρίως βέβαια κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.Η λογική νοημοσύνη, -το γνωστό IQ- αναφέρεται μόνο στο γνωστικές και αριθμητικές ικανότητες του ατόμου. Το IQ δεν επηρεάζει σχεδόν καθόλου τις σχέσεις με τους άλλους.Πολλές φορές έχουμε συναντήσει ιδιαίτερα ευφυείς ανθρώπους (με υψηλό IQ), οι οποίοι όμως δεν τα καταφέρνουν καθόλου καλά στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και πόσες φορές έχουμε συναντήσει ανθρώπους όχι ιδιαίτερα ευφυείς (με μέτριο IQ), οι οποίοι τα καταφέρνουν μια χαρά στην προσωπική και στην επαγγελματική τους ζωή.

Χαρακτηριστικά ατόμου με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη (EQ)

Ο αυτοέλεγχος και η αυτοπειθαρχία. Η διαχείριση των παρορμήσεων. Η εύκολη προσαρμογή στις αλλαγές. Η απόδοση κάτω από συνθήκες πίεσης και άγχους. Η κατανόηση των συναισθημάτων του. Η κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων (ενσυναίσθηση). Η αισιοδοξία. Η αυτοπεποίθηση. Οι αυξημένες επικοινωνιακές ικανότητες. Το να κερδίζει την εμπιστοσύνη των άλλων.Η αποδοχή της κριτικής από τους άλλους (ως μέσον ανατροφοδότησης για την δική του βελτίωση). Η ικανότητα να ασκεί εποικοδομητική κριτική σε άλλους χωρίς να γίνεται επικριτικός. Η ικανότητα διαφωνίας χωρίς να προκαλεί ένταση στους άλλους. Η ανάληψη πρωτοβουλιών. Η καλλιέργεια σχέσεων. Η ανάπτυξη κινήτρων για επίτευξη στόχων.Η ικανότητα επιρροής και ηγεσίας. Η αντίσταση σε προκαταλήψεις. Η αποφασιστικότητα. Η υπομονή και η επιμονή. Η ικανότητά του να εμπνέει τους άλλους. Η πειθώ. Η ικανότητα να συνεργάζεται χωρίς να ανταγωνίζεται . Η ικανότητα συμμετοχής σε ομαδικές εργασίες. Η διατήρηση της ψυχραιμίας σε στιγμές κρίσεων. Η ικανότητα χαλιναγώγησης της ανυπομονησίας. Η υψηλή ικανότητα συγκέντρωσης. Η αποδοχή της ήττας και της αποτυχίας. Η ικανότητα να ακούει πριν μιλήσει. Η αποδοχή των αδυναμιών του. Το αυξημένο ήθος. Η μεγάλη εργατικότητα. Αφού λοιπόν η συναισθηματική νοημοσύνη EQ είναι τόσο σημαντική για ποιους λόγους το σχολείο δεν καλλιεργεί επαρκώς τις συναισθηματικές δεξιότητες;

Να τι συμβαίνει στο σχολείο:

1) ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΒΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ

Καταρχάς τα αναλυτικά προγράμματα είναι γνωσιοκεντρικά, δεν αναφέρονται σχεδόν καθόλου στην καλλιέργεια του συναισθηματικού κόσμου των παιδιών. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η υποβάθμιση που έχουν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα οι εικαστικές τέχνες, ο χορός, το θέατρο, η κίνηση, η μουσική, η άθληση. Αυτά θεωρούνται δευτερεύουσας αξίας σε σχέση με τα ακαδημαϊκά μαθήματα (γλώσσα, μαθηματικά, λατινικά, φυσική, αρχαία, ιστορία κλπ.)

2) Ο ΦΟΒΟΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΝΑ ΒΡΕΘΟΥΝ ΣΕ ΑΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΤΑ ΝΕΡΑ ΚΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι εκπαιδευτικοί έχουν οι ίδιοι πρόβλημα με την προσωπική τους συναισθηματική νοημοσύνη. Φοβούνται οι ίδιοι να εκφραστούν και φυσικά ο δισταγμός τους ενισχύεται από το γεγονός ότι είναι υποχρεωμένοι να βγάλουν την ύλη των μαθημάτων. Αν π.χ. κατά τη διάρκεια του μαθήματος δημιουργηθεί κάποια ένταση μεταξύ των μαθητών (γεγονός πολύ συνηθισμένο) τότε ο εκπαιδευτικός προσπαθεί να εξαφανίσει την ένταση παίρνοντας κάποια πειθαρχικά μέτρα (επίπληξη, ωριαία αποβολή ή στέλνει τους μαθητές στο γραφείο του διευθυντή). Έτσι όμως χάνεται μια μεγάλη ευκαιρία να καλλιεργηθούν οι συναισθηματικές δεξιότητες των μαθητών. Σίγουρα θα ήταν προτιμότερο να αρχίσει μια συζήτηση μικρής διάρκειας σχετικά με την ένταση που προκλήθηκε που θα έχει σαν σκοπό να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές μόνοι τους το λάθος τους, να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να τους βοηθήσει να καλλιεργήσουν ένα από τα πιο πολύτιμα χαρακτηριστικά συναισθηματικής νοημοσύνης, τον αυτοέλεγχο. Θα μου πείτε ότι «έτσι όμως χάθηκε λίγο μάθημα». Ναι, αλλά κέρδισαν οι μαθητές. Θα ήταν ωραίο να βοηθήσουμε τους μαθητές να μάθουν να ακούνε πριν μιλήσουν, να μην έχουν ανυπομονησία, να μην ανταγωνίζονται τόσο πολύ μεταξύ τους, να αντέχουν να μην είναι το επίκεντρο της προσοχής, να επιχειρηματολογούν σωστά όταν εκφράζουν άποψη, να είναι ομαδικοί, να σέβονται την διαφορετικότητα, να αντέχουν την αποτυχία, να καταλάβουν την αξία των ανθρώπινων σχέσεων, να είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, να μπαίνουν στη θέση του άλλου προσπαθώντας να καταλάβουν πως νιώθει, να σταθμίζουν τις συνέπειες των πράξεων τους πριν προβούν σε αυτές, να μάθουν να νοιάζονται και να μοιράζονται. Οι εκπαιδευτικοί ας μην ξεχνούν ότι πέρα από τον διδακτικό ρόλο έχουν και παιδαγωγικό. Και ο παιδαγωγικός ρόλος πραγματώνεται με καταλύτη τις προσωπικές σχέσεις με τους μαθητές. Όταν δηλαδή οι μαθητές νιώσουν εμπιστοσύνη απέναντι στους εκπαιδευτικούς τους ώστε να «ανοιχθούν» και να μιλήσουν για τις αγωνίες και τα όνειρά τους και το κυριότερο όταν νιώθουν ελεύθερα να δείξουν τον πραγματικό τους εαυτό και όχι μόνο εκείνο τον εαυτό που θεωρούν ότι περιμένει ο εκπαιδευτικούς από εκείνους για να τους ανταμείψει με καλή βαθμολογία. Μόνο με τέτοιες σχέσεις εμπιστοσύνης μπορούν οι μαθητές να αναπτύξουν τον ανθρωπισμό τους και την ανθρωπιά τους. Αλλιώς παραμένουν εγκλωβισμένοι μέσα στον ατομικισμό τους. Έχουμε υποτιμήσει τελείως ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει και δεξιό ημισφαίριο που αναπτύσσεται μόνο από συναισθήματα και καθόλου από γνώσεις. Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι μόνο όταν οι συναισθηματικές εμπειρίες επαναλαμβάνονται συνεχώς ο εγκέφαλός μας τις μετατρέπει σε νευρωνικές αντιδράσεις οπλίζοντας τον άνθρωπο με τις δεξιότητες εκείνες που είναι αναγκαίες για να αντιμετωπίσει κάθε πρόβλημα στη ζωή του. Αν αυτό το είχαμε συνειδητοποιήσει τότε ίσως να μην είχαμε σήμερα τόσους πολλούς ανθρώπους που χειρίζονται εντελώς άστοχα και λανθασμένα την προσωπική και την επαγγελματική τους ζωή ή ανθρώπους που είναι συναισθηματικά ανώριμοι αλλά και τόσους πολλούς ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα. Και τελικά ίσως να μην είναι τόσο παράδοξο το γεγονός ότι ανάμεσα σε αυτούς τους συναισθηματικά ανεπαρκείς ανθρώπους υπάρχουν πολλοί ευφυείς με υψηλό IQ. Ίσως τα αδιέξοδα των ανθρώπων να ήταν πολύ λιγότερα αν είχαμε καλλιεργήσει το δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο, ξέρετε αυτό που το λέμε αλλιώς και «καρδιά». Τότε το μόνο σίγουρο θα ήταν ότι θα επιλέγαμε να κάναμε πολλά περισσότερα πράγματα «με την καρδιά μας», παρά αναγκαστικά. Και αυτό, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι το μυστικό της ψυχικής πληρότητας και ισορροπίας.

Του Δημήτρη Τσιριγώτη, Φυσικού

Από TVXS

(Το κείμενο υπέστη μικρές περικοπές σε σημεία -που κατά την αντίληψη τής συντάκτριας του blog- δεν εστίαζαν στον τρόπο με τον οποίο η ίδια ήθελε να το παρουσιάσει. Ευχαριστείες στον κο Δ. Τσιριγώτη για την ανοχή).